علت خاموشی ها

 ولی این نقش با توجه به اداره امور آب کشور جایگاه مهمی به وزارت نیرو بخشیده که ضرورت دارد تا به آن به نحو دقیق و عمیق تری پرداخته شود.

 صنعت برق در ایران سابقه ای صد ساله دارد و به همین دلیل توان بالایی در این بخش ذخیره شده که نیاز به مدیریت و آزادسازی دارد. گفت وگو با پرویز فتاح وزیر نیرو از این رو تدارک دیده شد تا نقش انرژی برق و آب در اقتصاد کشور بیش از پیش تبیین شود ولی تراکم کار و محدودیت زمانی وزیر نیرو امکان مطرح شدن بسیاری از بحث های اساسی را ممکن نکرد که با نظر وی ادامه این بحث به فرصت های دیگری موکول شد. این گفت وگو را می خوانید.

* امروز از نظر مشترکان برق، حادترین مسأله وزارت نیرو خاموشی است و طبیعی است که این سؤال در ذهن هر فردی بوجود می آید که چرا در کشور ما که از جمله بزرگترین تولید کنندگان انرژی در جهان است باید با چنین مشکلی مواجه باشیم. چه عوامل و شرایطی این موقعیت را پیش آورده است؟

- ماهیت خاموشی ها متفاوت است و باید آن را شناخت. عامل خاموشی ها برخی به دلیل کمبود تولید است. ولی اکثر خاموشی ها به دلیل محدودیت امکانات انتقال است. باید از یک منبع، برق را به محل دیگری انتقال داد. چون ظرفیت انتقال محدود است برق به مقصد ارسال نشده و خاموشی اعمال می شود.

بخشی دیگر به دلیل فرسودگی شبکه است، قدمت شبکه ها و جنس سیم ها موجب می شود که انرژی انتقال یافته از منبع به مقصد منتقل شود ولی فرسودگی شبکه امکان انتقال برق کافی ندارد. برخی از مشکلات نیز به دلیل کافی نبودن توان پست های برق است. بخشی دیگر از خاموشی ها نیز به دلیل متعادل نبودن رشد مصرف و تولید است.قانون برنامه چهارم رشد تولید برق را 8 درصد پیش بینی کرده است و دولت موظف است هر سال 8 درصد قدرت تولید نیروگاهی ایجاد کند. من این نوید را می دهم که سال گذشته رشد تولید نیروگاهی 9 درصد بوده است و امسال می خواهیم آن را به10 درصد برسانیم. از برنامه جلو و در مقایسه با دیگر بخش ها جزو پیشتاز ها هستیم در حالی که اکثر بخش ها از پیش بینی  برنامه عقب هستند.

با این وجود به دلیل رشد مصرف، محدودیت داریم و رشد مصرف نیز به دلیل اعمال نرخ ثابت در سه سال اخیر است. دولت هر سال حقوق را افزایش می دهد و نرخ بسیاری از کالاها طبق تورم افزایش داشته ولی نرخ آب و برق را سه سال ثابت نگه داشتیم. از اول سال 84 تا امروز هیچ افزایش قیمتی نداشته ایم. این اقدام پیام اقتصادی دارد و طبعاً  مردم به سوی مصرف کالای ارزان روی می آورند. بنابر این مصرف از تولید پیش افتاده است.

* تقسیم بندی ای از نقش هر یک از عوامل گفته شده در شرایط امروز تولید و عرضه برق کشور و درصد تأثیر آنها در خاموشی  ها ارائه می فرمایید؟

- بستگی به فصل دارد ولی در فصل گرما و شش ماهه نخست سال که حادترین شرایط را داریم، 75 درصد مشکلات مربوطه به انتقال است یعنی خاموشی های اعمال شده در جنوب کشور به دلیل مشکل انتقال بود و با ورود چند خط انتقال پرظرفیت این مشکل در جنوب کشور به شدت کاهش یافته است. برخی از استان های کشور نیروگاه ندارند و مجبور هستیم از محلی دیگر برق انتقال دهیم و معنی آن هدر روی و اتلاف برق در شبکه است.

برای حل این مشکل طرح توزیع منطقه ای نیروگاه های کشور را تهیه کردیم تا هر استان به اندازه مصرف خود برق تولید کند و از محل دیگری برق نیاز نداشته باشد.

* با توجه به آماری که ارائه فرمودید با اعمال تعرفه های جدید و کاهش مصرف در واقع 25 درصد مشکلات شما برطرف می شود و 75 درصد مشکلات باقی خواهد بود؟

- این مسأله صحیح است و مشکل ، برطرف نمی شود. ولی به این نکته نیز توجه کنید که خاموشی  هایی که رخ می دهد نسبت به تولید عدد ناچیزی است و کمتر از یک درصد و حدود دو دهم درصد است، ولی حساسیت جامعه و وابستگی مردم به مصرف برق تأثیر آن را افزایش داده است. امروز بحث وزارت نیرو در دولت این است که دولت باید هزینه اصلاح شبکه را بدهد و یا صنعت برق از محل درآمدهای خود این هزینه ها را تأمین کند.

درآمدهای ما که ثابت است و امکان تامین بودجه از این محل را نداریم. ما مصرف کننده هستیم. سیم مسی کیلویی هزار و پانصد تومان بوده و امروز به 8 الی 9 هزار تومان رسیده است. ما همه چیز را خریداری می کنیم و چون این کالاها رشد داشته اند و درآمد ما ثابت مانده است نمی توانیم اشکالات شبکه را اصلاح کنیم.

* با این توضیحات نباید امیدوار باشیم که مشکلات شما در آینده نزدیک حل شود؟

- ما اگر مصرف را کنترل کنیم. امید به اصلاح را افزایش داده ایم ولی اگر بخواهیم راه حل اساسی ارائه شود، باید شبکه های قدیمی را اصلاح کنیم.

* درست است که 22 درصد و حتی بیشتر در شبکه توزیع برق اتلاف انرژی دارید؟

- 22درصد نیست متوسط اتلاف انرژی حدود 19 درصد است.

* اتلاف انرژی در نیروگاه ها نیز در این آمار محاسبه شده است؟

- بله این 19 درصد شامل آنها نیز می شود.

* این میزان اتلاف انرژی را چه باید کرد؟

- راه حل اصلاح شبکه است و باید منبع  مالی تأمین شود تا این اقدام انجام شود.

* بخش خصوصی وارد نمی شود؟

- هنوز با شرایطی که بخش خصوصی واردشود فاصله داریم. یک شبکه واحد توزیع داریم که نمی توانیم آن را به بخش خصوصی واگذار کنیم. هر مصرف کننده از یک خط برقی می گیرد و امکان ندارد. شاید در آینده شبکه های محلی ایجاد کنیم و به تدریج خصوصی سازی این بخش را آغاز کنیم. در حال حاضر خصوصی سازی نیروگاه ها بر منابع تولید را آغاز کرده ایم.

* در زمینه خصوصی  سازی نیروگاه ها در چه مرحله ای هستید؟

- از قبل مجوز خصوصی  سازی نیروگاه ها را داشته ایم و سابقه داریم. در حال حاضر، هم نیروگاه خصوصی  ساخته شده و هم نیروگاه دولتی به بخش غیردولتی داده شده است و در حال کار هستند. با ابلاغ سیاست های بند «ج» اصل 44 از سوی مقام معظم رهبری این مسأله متحول شده است. امروز برنامه ریزی بهتری می کنیم و امیدواریم که در سال جاری نمود بیشتری داشته باشد.

* بازار برق شفاف و قانونمند است و از نظر شما بخش خصوصی امکان فعالیت در این بازار را دارد؟
- امروز بخش غیردولتی و یا خصوصی در این زمینه وارد  شده است، تأکید من در مورد بخش غیردولتی به دلیل حضور برخی نهادها و بنیادها در این زمینه است که در حال فعالیت هستند و فقط بخش خصوصی نیست. این امر با چارچوب های خاصی در حال انجام است. طبق قراردادهای جاری تأمین سوخت برعهده وزارت نیرو است و ما با وزارت نفت طرف هستیم و به آنها اطمینان داده ایم که سوخت را در محل نیروگاه تحویل می دهیم و آنها هزینه ای را پرداخت نمی کنند.

 آنها تنها باید سود و خواب سرمایه را محاسبه کنند و به نسبت آن برق را به ما تحویل دهند.توافق های قیمتی هم داریم که متوسط 22 تومان برای هر کیلو وات ساعت برق است. در حالی که ما برق را هر کیلووات ساعت 15 تومان می فروشیم.در شبکه برق رقابت ایجاد کردیم و در ساعت های متفاوت قیمت تغییر می کند. بین ساعت 6 تا یازده شب که پیک مصرف است نرخ برق بالاترین است از آن به بعد نرخ تغییر می کند و حدود 4 تعرفه در طول روز اعمال می شود.

از ساعت 12 ظهر تا 5 بعدازظهر پیک مصرف دیگری داریم که نسبت به شب کمتر است. این تعرفه ها به این دلیل اعمال می شود تا تولید کننده ها مشتاق عرضه در ساعت های پرمصرف بشوند و این اتفاق افتاده و روش خوبی است.البته اگر به موقع برق مورد نیاز را عرضه نکنند. جریمه سنگینی برای آنان در نظر گرفته شده است.

* با توجه به اظهارات شما هیچ مشکلی در زمینه خصوصی سازی در بخش برق ندارید؟

- نمی شود این گونه گفت، مشکلات متفاوتی وجود دارد. در حال حاضر، ما تعیین می کنیم که نیروگاه کجا ساخته شود و کمبودهای خودمان را در نظر می گیریم و پیش می آید که بخش غیردولتی تمایل به احداث نیروگاه در محلی که ما می خواهیم ندارد. این هم دلیل فنی دارد هم اقتصادی. نیروگاه از نظر ارتفاع از سطح دریا و درجه حرارت راندمان متفاوتی دارد و این برای سرمایه گذار مهم است و باید در نظر گرفته شود و این یعنی نرخ  های متفاوت برای خرید برق.

علاوه بر این، دور افتاده بودن و قرار داشتن در مناطق محروم و نزدیک بودن به شهرهای بزرگ هزینه های متفاوتی را تحمیل می کند. در  این زمینه، نکات فنی و اقتصادی و محیط زیستی وجود دارد که دارای پیچیدگی است.

* در بخش آب و فاضلاب خصوصی سازی شده است؟

- در این دو بخش گام مهمی برداشته نشده است.

ادامه دارد